Συνολικές προβολές σελίδας

Σάββατο 7 Μαρτίου 2009

Η κατάρα της Ασίας

Η κατάρα της Ασίας, George Horton, Γενικός πρόξενος των Ηνωμένων Πολιτειών στην Εγγύς Ανατολή επί τριάντα χρόνια.( δημοσιεύτηκε το 1925 στα αγγλικά με τον τίτλο The blight of Asia

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η αλήθεια για την καταστροφή της Σμύρνης και για τη σφαγή μεγάλου μέρους των κατοίκων της, από έναν αυτόπτη μάρτυρα, που δεν εμποδίζεται από πολιτικούς λόγους ή από οποιαδήποτε επίδραση φόβου ή συμφέροντος να πει ό,τι ξέρει. Ο συγγραφέας με αναντίρρητο τρόπο δείχνει ότι τα εγκλήματα αυτά διαπράχθηκαν χωρίς αντίσταση εκ μέρους οιουδήποτε χριστιανικού έθνους και ότι η τελευταία εκείνη φριχτή σκηνή στη Σμύρνη εκτελέστηκε σε απόσταση ολίγων μέτρων από ένα ισχυρότατο συμμαχικό και αμερικανικό στόλο. Εκωφεύσαμε, υποστηρίζει, στις απελπισμένες κραυγές των Χριστιανών που πεθαίνανε, αν και ξέραμε καλά πως η Αμερική ήταν η μοναδική ελπίδα τους, και τώρα είναι φανερό πως υπάρχει στη χώρα μας μια τάση που ολοένα μεγαλώνει, να συγκαλύψουμε τα εγκλήματα των Τούρκων και να τους δώσουμε συγχωροχάρτι γι'αυτά, για να επιτύχουμε υλικά οφέλη απ'αυτούς.

Παρακολουθήστε παρακάτω ορισμένα αποσπάσματα:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΔ' Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ (Σεπτέμβριος 1922)
.........Η τελευταία πράξη στο τρομερό δράμα της εξοντώσεως του Χριστιανισμού μέσα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν η πυρπόληση της Σμύρνης απ' τα στρατεύματα του Μουσταφά Κεμάλ. Η δολοφονία της Αρμενικής φυλής είχε συντελεσθεί στην πραγματικότητα κατά τα έτη 1915-1916 και οι πολυπληθείς και ακμάζουσες Ελληνικές Κοινότητες με εξαίρεση εκείνης της Σμύρνης είχαν καταστραφεί επίσης με θηριώδη τρόπο. Έχει κυκλοφορήσει πολύ πλατειά η ιδέα ότι ο Τούρκος άλλαξε πίστη σε μια νύχτα.
Η καταστροφή της Σμύρνης εν πάση περιπτώσει έλαβε χωράν στα 1922 και καμμιά πράξη πού διαπράχθηκε απ' την Τουρκική φυλή σε όλη τη διάρκεια της κηλιδωμένης από αίμα ιστορίας της δεν παρουσίασε κτηνωδέστερα και περισσότερο ακόλαστα χαρακτηριστικά, ούτε ποικιλώτερες απ' τις χειρότερες μορφές ανθρώπινων βασανιστηρίων πού έχουν επιβληθεί εις βάρος αμάχων και αόπλων. Ήταν η πιο ταιριαστή ζοφερή και σατανική κατακλείδα στην όλη φρικτή τραγωδία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ' ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΕΣ ΦΗΜΕΣ
Η γυναίκα μου κι εγώ βρισκόμαστε στο Σεβδίκιοϊ, ένα Ελληνικό χωριό πού απέχει μερικά μίλια απ' τη Σμύρνη, επάνω στην Οθωμανική Σιδηροδρομική γραμμή, όταν έφθασαν ειδήσεις ότι ο Ελληνικός στρατός έπαθε σοβαρές ήττες. Οι φήμες αυτές δεν έγιναν στην αρχή πιστευτές, διαδίδονταν όμως ολοένα περισσότερο επίμονα και έφερναν στον πληθυσμό την αγωνία και το φόβο.
Τελικά η διήγηση έγινε βεβαιότητα. Έφτασαν επίσημες ειδήσεις ότι ο Ελληνικός Στρατός είχε υποστεί μια τρομερή και ανεπανόρθωτη ήττα και ότι τίποτε δεν εμπόδιζε πλέον τους Τούρκους να κατέβουν στην παραλία. Ο πληθυσμός άρχισε να φεύγει, στην αρχή λίγοι, ύστερα όλο και περισσότεροι, ωσότου η φυγή εξελίχθηκε σε πραγματικό πανικό.
Η πόλη είχε γεμίσει σχεδόν από πρόσφυγες απ' το εσωτερικό. Οι περισσότεροι απ' τους πρόσφυγες αυτούς ήταν μικροί αγροκτηματίες πού είχαν ζήσει στα αγροκτήματα πού είχαν κληρονομήσει από τους προγόνους τους από πολλές γενεές. Οι προγονοί τους είχαν εγκατασταθεί στη Μικρά Ασία πριν οι Τούρκοι αρχίσουν ν' αναπτύσσονται σε έθνος. Ήταν παιδιά της γης αυτής ικανοί να ζήσουν και να περιθάλπουν τους εαυτούς των μέσα στα μικρά τους σπίτια και πάνω στα λίγα στρέμματα γης τους, έχοντας η κάθε οικογένεια την αγελάδα της, το γαϊδούρι της και την κατσίκα της. Παρήγαν μάλιστα και καπνό, σύκα, σταφύλια χωρίς σπόρο, και άλλα προϊόντα για εξαγωγή. Ήσαν πολύ έμπειροι στο να καλλιεργούν και επεξεργάζωνται τις καλύτερες ποιότητες καπνού σιγαρέττων και την ανεκτίμητη σταφίδα, της οποίας η Μικρά Ασία παρήγε τελευταία την πιό καλύτερη ποιότητα του κόσμου. Το πολύτιμο αυτό στοιχείο των γεωργών πού αποτελούσε τη σπονδυλική στήλη της ευημερίας της Μικράς Ασίας μετετράπη σε επαίτες .
...Και ύστερα άρχισαν να φτάνουν οι ηττημένοι,σκονισμένοι και ρακένδυτοι Έλληνες στρατιώτες κυττάζοντας ίσια μπροστά τους σαν υπνοβάτες πού περπατούσαν. Πολλοί απ' αυτούς — οι πιο τυχεροί — κάθονταν επάνω σε Ασυρριακά κάρρα, πού ήταν διάδοχοι των πρωτόγονων οχημάτων των χρησιμοποιουμένων την εποχή του Ναβουχοδονόσορος.
Σε ένα ατέλειωτο ρεύμα διέσχιζαν την πόλη και τραβούσαν για το σημείο της παραλίας όπου είχε αποσυρθεί ο Ελληνικός στόλος. Βάδιζαν σιωπηλά σαν φαντάσματα, χωρίς να κυττάζουν ούτε δεξιά, ούτε αριστερά. Κάπου κάπου μερικοί στρατιώτες εξαντλημένοι ολότελα, έπεφταν χάμω δίπλα στο δρόμο η μπροστά σε μια πόρτα. Άκουσα πώς μερικούς απ' αυτούς τους επήραν μέσα στα σπίτια και τους έντυσαν με πολιτικά ρούχα και πώς έτσι γλύτωσαν μερικοί. Άκουσα επίσης την πολύ πιθανή διήγηση πώς άλλοι στρατιώτες πού εξαντλήθηκε η αντοχή τους προτού να μπουν μέσα στην πόλη, βρέθηκαν αργότερα με κομμένο το λαιμό τους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΣΤ' ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΕΡΧΟΝΤΑΙ
Το πρωί της 9ης Σεπτεμβρίου 1922 κατά τις 11 η ώρα, άρχισαν ν' ακούωνται κραυγές τρόμου. Βγαίνοντας στην πόρτα του προξενείου είδα ένα πλήθος από πρόσφυγες, οι περισσότεροι γυναίκες, έτρεχαν κατατρομαγμένοι προς το Προξενείο προσπαθώντας να εύρουν καταφύγιο μέσα σ' αυτό και ότι δεν τους άφηναν να μπουν οι δυο ή τρεις ναύτες πού ήσαν προωρισμένοι για την υπεράσπιση της προξενικής περιουσίας.
Ένα βλέμμα απ' την ταράτσα πού είχε θέα προς την προκυμαία, εξηγούσε αμέσως την αιτία του τρόμου τους. Το Τουρκικό ιππικό εγέμιζε την προκυμαία πηγαίνοντας προς τους στρατώνες του πού ήταν κοντά στο Διοικητήριο (Konak) στην άλλη άκρη της πόλεως. Ήταν ρωμαλέοι άνδρες και παρήλαυναν με πλήρη τάξη. Φαίνονταν πώς ήταν καλοθρεμμένοι και ξεκούραστοι. Πολλοί απ' αυτούς ήταν του Μογγολικού εκείνου τύπου πού βλέπει κανείς ανάμεσα στους Μωαμεθανούς της Μικρας Ασίας.
Εξ αιτίας του ότι δεν ήταν εφωδιασμένα όλα τα στρατεύματα του Μουσταφά Κεμάλ με τις ωραίες στολές των εκλεκτών του στρατευμάτων πολλά πράγματα ισχυρίσθηκαν φιλότουρκοι κύκλοι σχετικά με τη διαφορά ανάμεσα στους «τακτικούς» και «άτακτους» στρατιώτες του. Οιοσδήποτε είδε το ιππικό εκείνο να παρελαύνει στην προκυμαία της Σμύρνης θα εβεβαίωνε, εάν είχε κάποια ιδέα από στρατιωτικά πράγματα, ότι αυτοί πού το αποτελούσαν δεν ήταν απλώς στρατιώτες αλλά τω όντι πολύ καλοί στρατιώτες με τέλεια εξάσκηση και κάτω από έναν τέλειο έλεγχο θαυμάσιων αξιωματικών. Και οποιοσδήποτε γνωρίζει κάτι απ' τον Τουρκικό χαρακτήρα, θα βεβαιώσει ότι ο Τούρκος είναι πραγματικά ένας στρατιώτης εξαιρετικά πειθαρχικός στις διαταγές των ανωτέρων του. Ο Τούρκος σφάζει όταν διαταχθεί απ' το αρχηγείο του και σταματά σε ένα δευτερόλεπτο, όταν διαταχθεί απ' τους ίδιους αρχηγούς του να σταματήσει. Ο Μουσταφά Κεμάλ λατρευόταν απ' τον στρατό εκείνο των «τακτικών» και «άτακτων» και ο λόγος του ήταν γι’ αυτούς νόμος.
.........Στην αρχή, Τούρκοι πολίτες, κάτοικοι της πόλης ήταν οι κυριώτεροι πού βιαιοπραγούσαν. Ο ίδιος είδα τέτοιους πολίτες οπλισμένους με τουφέκια πού παρακολουθούσαν τα παράθυρα των Χριστιανικών σπιτιών έτοιμοι να πυροβολήσουν μόλις εμφανιζόταν κανένα κεφάλι. Αυτό θύμιζε κυνηγούς πού είχαν στήσει καρτέρι και καραδοκούσαν για τη λεία τους. Εκείνο όμως πού έκαμνε αλησμόνητη εντύπωση ήταν η έκφραση των προσώπων τους. Αυτή έδειχνε μια έκσταση μίσους και αγριότητας.
....Η λεηλασία τώρα ξαπλώθηκε έξω απ' τις αγορές και απ' την Αρμενική συνοικία, την οποία ξεγύμνωναν φορτώνοντας τα λάφυρα σε κάρρα, καθώς επίσης εφόρτωναν κάρρα με πτώματα ανθρώπων, σαν να ήταν σφάγια προβάτων η βοδιών και τα έστελναν όλα στην ύπαιθρο.
Στο ημερολόγιο μου και με ημερομηνία 12 Σεπτεμβρίου 1922 ηύρα γραμμένα τα εξής: «μερικοί Αμερικανοί είδαν εννιά κάρρα φορτωμένα με πτώματα πού μεταφέρονταν απ' την περιοχή πού είναι γύρω στο Διοικητήριο (Konak) και άλλοι πάλι είδαν τρία τέτοια φορτωμένα κάρρα στην περιοχή του Αστυνομικού Τμήματος».
.......Οι διηγήσεις ποικίλλουν σχετικά με τον τρόπο πού πέθανε ο Χρυσόστομος, αλλά είναι πρόδηλη η πιθανότης ότι τον βρήκε ο θάνατος στα χέρια του Οθωμανικού όχλου. Ένας Τούρκος αξιωματικός πήγε μαζί με δυο στρατιώτες στα γραφεία της Μητρόπολης και τον ωδήγησε στον Νουρεδίν Πασά, τον Τούρκο Αρχιστράτηγο, ο όποιος, όπως λέγουν, είχε υιοθετήσει τη μεσαιωνική ιδέα να παραδώση τον Μητροπολίτη στον φανατικό όχλο για να τον κάνει ότι ήθελε. Δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις της ορθότητας αυτής της διαπιστώσεως, είναι όμως βέβαιο, ότι ο Μητροπολίτης θανατώθηκε απ' τον όχλο. Εβιαιοπράγησαν επάνω του, του ξερρίζωσαν τη γενειάδα του, τον εχτύπησαν με ρόπαλα και με μαχαιριές, ωσότου πέθανε και υστέρα τον έσυραν σβαρνίζοντάς τον επάνω στους δρόμους.
.....Ενώ κύτταζα απ' την πόρτα του Προξενείου είδα έναν αριθμό από αξιοθρήνητους πρόσφυγες μαζί με τα παιδιά τους, τα δέματα τους και τους αρρώστους τους να τους σκουντούν σαν αγέλη πολλοί Τούρκοι στρατιώτες προς την προκυμαία. Μια γκριζομάλλα γριά βάδιζε παραπατώντας πίσω πίσω, κι ήταν τόσο εξαντλημένη, ώστε δεν μπορούσε να συνεχίσει την πορεία και ένας Τούρκος στρατιώτης τη σκουντούσε από πίσω με τον υποκόπανο του τουφεκιού του. Στο τέλος της έδωσε ένα τόσο δυνατό χτύπημα ανάμεσα στις ωμοπλάτες ώστε έπεσε και ξαπλώθηκε χάμω μπρούμυτα επάνω στο λιθόστρωτο.
Μια άλλη γριά ήλθε σε μένα κλαίοντας τρελλή από τη θλίψη και ξεφωνίζοντας: «Το παιδί μου! Το παιδί μου!» Το φόρεμα της από μπροστά ήταν γεμάτο αίματα. Δεν είπε τι είχε συμβεί στο γυιό της, αλλά το άφθονο αίμα διηγόταν το δράμα της.
.....Στο ανθρωποκυνηγητό αυτό έπαιρναν τώρα μέρος και αποσπάσματα του Τούρκικου στρατού. Οι Αρμένιοι εξαφανίσθηκαν γρήγορα απ' τους δρόμους, είτε γιατί τους είχαν σκοτώσει, είτε γιατί είχαν κρυφτεί. Είχε βγει μια προκήρυξη ότι οποιοσδήποτε έκρυβε έναν Αρμένιο στο σπίτι του, θα παραπεμπόταν στο Στρατοδικείο — ένα δικαστήριο πού δικαιολογημένα το έτρεμαν όλοι. Ένα παράδειγμα θα δείξει πόσο μεγάλο τρόμο ενέπνευσε στις καρδιές όλων — ακόμη και των ξένων υπηκόων:
Ένας σημαίνων Ολλανδός υπήκοος διηγήθηκε το εξής περιστατικό το οποίο είδε ο ίδιος απ' το κατάστρωμα της μικρής ιδιωτικής θαλαμηγού του:
«Επάνω προς το Κορδελιό (προάστειο της Σμύρνης) είδα ένα ζευγάρι να προχωρεί με δυσκολία μέσα στη θάλασσα. Ήταν ένα αξιοπρεπές και χαριτωμένο ζευγάρι και ο άνδρας είχε στην αγκαλιά του ένα μικρό παιδάκι. Ενώ προχωρούσαν τσαλαβουτώντας όλο και βαθύτερα μέσα στο νερό, ωσότου αυτό έφτανε μέχρι τους ώμους των, ξαφνικά διαπίστωσα ότι θα πνιγόντουσαν. Γι αυτό πήγα βιαστικά κοντά τους με μια βάρκα και αφού τους υποσχέθηκα ότι θα έκαμνα ό,τι μπορούσα για να τους σώσω, κατώρθωσα να τους βγάλω στην παραλία. Μου εξήγησαν ότι ήταν Αρμένιοι και επειδή ήξεραν πώς ο άνδρας θα σκοτωνόταν σίγουρα και η γυναίκα πού ήταν όμορφη και νέα η θα βιαζόταν η θα μεταφερόταν σε χαρέμι και το παιδί τους θα αφηνόταν να πεθάνει, είχαν αποφασίσει να πνίγουν όλοι μαζί. Τους πήγα σε διάφορα μέρη και προσπάθησα να τους βάλω μέσα, χωρίς να κατορθώσω τίποτε. Στο τέλος τους ωδήγησα σε ένα μεγάλο σχολείο του οποίου το οίκημα και ο κήπος ήταν γεμάτα από κόσμο, χτύπησα το κουδούνι και όταν ήρθε μια αδελφή στην πόρτα, της εξήγησα την κατάσταση. Όταν εκείνη άκουσε πώς ήταν Αρμένιοι, έκλεισε, την πόρτα. Τότε έφυγα αφήνοντας τους να κάθωνται στα σκαλιά του σχολείου.»
Και εκεί θα τους αφήσωμε κι εμείς με την ελπίδα ότι σώθηκαν με ένα θαύμα, πράγμα πολύ απίθανο.
......Όταν το κυνηγητό των Αρμενίων μέσα στους δρόμους της Σμύρνης δεν απέδιδε πια παρά πενιχρά αποτελέσματα, η περιοχή τους αποκλείσθηκε για όλους έκτος των Τούρκων, με στρατιώτες πού φρουρούσαν στις εισόδους των οδών και υστέρα η σφαγή και η λεηλασία γίνονταν πειά μεθοδικά. Δεν αποπειράθηκα να μπω στην Αρμενική συνοικία, αλλά με πληροφόρησαν επανειλημμένα άνθρωποι με τους οποίους είχα επαφή ότι δεν επιτρεπόταν να μπει κανείς εκεί. Αμερικανοί πού έμεναν στη συνοικία εκείνη και κύτταζαν απ' τα παράθυρα των σπιτιών τους, διηγήθηκαν, ότι δεν είχε διαφύγει τη λεηλασία ούτε ένα σπίτι σε όση απόσταση μπορούσαν να ιδούν. Όλα παραβιάσθηκαν, λεηλατήθηκαν, τα έπιπλα έγιναν κομμάτια και πετάχτηκαν στους δρόμους. Το τι συνέβη στους ένοικους των σπιτιών μπορεί εύκολα να το φανταστεί κανείς. Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τις οικογένειες εκείνες, να κάθωνται ζαρωμένοι στα σπίτια τους μαζί με τις γυναίκες τους, τις κόρες τους και τα μωρά τους περιμένοντας ν' ακούσουν τον κρότο ενός υποκόπανου τουφεκιού στις πόρτες τους.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΖ' ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΑΝΑΦΤΗΚΑΝ ΟΙ ΦΩΤΙΕΣ


.....Η τελευταία θέα της δύσμοιρης πόλεως τη χαραυγή εκείνη ήταν τεράστια σύννεφα πού ολοένα μεγάλωναν και κατέβαιναν προς τον λιμένα, μια στενή λωρίδα παραλίας κατειλημμένη από μια μεγάλη μάζα ανθρώπων — ένα πλήθος πού ολοένα μεγάλωνε, έχοντας πίσω του τη φωτιά και μπροστά του τη θάλασσα.
Τη στιγμή πού το αντιτορπιλλικό απομακρυνόταν απ' την τρομερή σκηνή και ερχόταν στο σκοτάδι, οι φλόγες πού τώρα λυσσομανούσαν επάνω σε μια εκτεταμένη περιοχή της πόλεως, δυνάμωναν διαρκώς σε λαμπρότητα παρουσιάζοντας μια σκηνή απαίσιας και τρομερής μεγαλοπρέπειας. Ιστορικοί και αρχαιολόγοι εδήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν παρά μόνο ένα γεγονός στα χρονικά του κόσμου πού θα μπορούσε να συγκριθεί ως προς την αγριότητα, την έκταση και ως προς όλα τα στοιχεία φρίκης, σκληρότητας και ανθρώπινου πόνου προς την καταστροφή της Σμύρνης και του Χριστιανικού πληθυσμού της απ' τους Τούρκους, κι' αυτό ήταν η καταστροφή της Καρχηδόνος απ' τους Ρωμαίους.
Πραγματικά στην Σμύρνη, τίποτε δεν έλειπε σχετικά με την θηριωδία, την ακολασία, τη σκληρότητα και όλη τη μανία του ανθρώπινου πάθους, το όποιο εξ αιτίας της ολοκληρωτικής αναπτύξεως του κατεβάζει το ανθρώπινο γένος σε επίπεδο χαμηλότερο κι απ' το πιο σκληρότερο και φρικτότερο επίπεδο του κτήνους. Γιατί καθ' όλη τη διάρκεια του διαβολικού αυτού δράματος οι Τούρκοι λήστευαν και βίαζαν. Ακόμα και ο βιασμός μπορεί να κατανοηθεί σαν ένα ορμέμφυτο της φύσεως, ακαταγώνιστο ίσως, όταν τα πάθη εξαπλώνονται άγρια μέσα σε έναν λαό χαμηλής νοοτροπίας και κατώτερου πολιτισμού, αλλά ο επανειλημμένος βιασμός γυναικών και κοριτσιών δεν ημπορεί ν' αποδοθεί ούτε σε θρησκευτική μανία, ούτε σε κτηνώδη πάθη. Ένα απ' τα δυνατώτερα συναισθήματα πού πήρα μαζί μου απ' τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής, διότι ανήκα στο ανθρώπινο γένος.
Στην καταστροφή της Σμύρνης υπήρχε ένα χαρακτηριστικό πού δεν ημπορεί να βρει κανείς στην καταστροφή της Καρχηδόνος. Δεν υπήρχε στόλος Χριστιανικών πολεμικών στον λιμένα της Καρχηδόνος πού παρακολουθούσε μια κατάσταση για την οποία ήταν υπεύθυνες οι κυβερνήσεις των. Στην Καρχηδόνα δεν υπήρχαν Αμερικάνικα καταδρομικά.
Οι Τούρκοι εχόρταιναν ελεύθερα τα ακόλαστα φυλετικά και θρησκευτικά τους ένστικτα για σφαγή, βιασμούς και λεηλασία σε απόσταση βολής λίθου απ' τα συμμαχικά και Αμερικάνικα πολεμικά, γιατί είχαν διαφωτιστεί συστηματικά, ώστε να πιστέψουν ότι αυτά δεν θα επενέβαιναν. Μια κοινή διαταγή απ' τους διοικητάς των πολεμικών η από ένα η δυο απ' αυτούς — μια εντελώς αβλαβής οβίδα πού θα ριχνόταν επάνω απ' την Τουρκική συνοικία — θα είχε ξαναφέρει τους Τούρκους στα λογικά τους.
Κι αυτή η παρουσία των πολεμικών εκείνων στον λιμένα της Σμύρνης στο σωτήριο έτος 1922, πού παρακολουθούσαν άπρακτα την τελευταία μεγάλη σκηνή της τραγωδίας των Χριστιανών της Τουρκίας, ήταν το θλιβερώτερο και σημαντικώτερο χαρακτηριστικό της όλης εικόνας.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΘ' ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΜΑΘΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Στην Αθήνα, στο Παρίσι και αργότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, συνάντησα διαφόρους αυτόπτες μάρτυρες της μεγάλης καταστροφής πού μου διηγήθηκαν πράγματα πού είχαν ιδεί. Κράτησα σημειώσεις των μαρτυριών διαφόρων απ' αυτά τα πρόσωπα, αποκλείοντας προσεκτικά όλους εκείνους πού ήταν Έλληνες η Αρμένιοι, όχι γιατί πίστευα πώς οι διηγήσεις αυτών θα ήταν κατ' ανάγκην αναξιόπιστες, αλλά μάλλον γιατί θα μπορούσαν ν' αμφισβητηθούν σαν προερχόμενες από προκατάληψη.
Αμερικανοί υπάλληλοι της Near East Relief πού στέκονταν επάνω στο κατάστρωμα ενός πλοίου, το όποιο ανεχώρησε λίγο μετά το «Simpson» μου διηγήθηκαν ότι είδαν έναν άνδρα να ρίχνεται στη θάλασσα και να κολυμπά προς το πλοίο. Ένας Τούρκος στρατιώτης σήκωσε το τουφέκι του, σκόπευσε τον άνθρωπο και του τίναξε το κεφάλι στον αέρα!. Ένας άλλος Αμερικανός διηγούμενος το ίδιο περιστατικό πρόσθεσε τη λεπτομέρεια ότι ο Τούρκος σκόπευσε με το τουφέκι του επάνω απ' τον ώμο ενός Άγγλου ναύτη.
....Ένα βιβλίο πού θα ενδιέφερε πάρα πολύ τους ανθρώπους θα μπορούσε να γραφεί από τον καθένα πού θα φρόντιζε να πάρει συνεντεύξεις από πρόσφυγες και να γράψει τις διηγήσεις πού θα άκουε απ' αυτούς για δραπετεύσεις την τελευταία στιγμή και για έξυπνα τεχνάσματα απελπισίας, στα όποια κατέφυγαν. Μια πλούσια γυναίκα με μεγάλη οικογένεια από μικρά παιδιά, τα έσωσε όλα μέσα στον συνωστισμό και τον πανικό με το να δέση ένα μακρύ σχοινί ολόγυρα στις μέσες τους, το άλλο άκρο του οποίου έδεσε στη δική της. Μια κυρία πού κατοικούσε στα Βούρλα, μια μεγάλη πόλη κοντά στη Σμύρνη, έσωσε την ωραία της κόρη με το να την μεταμφιέσει σε μια άσχημη και καμπουριασμένη γρηούλα. Μια γυναίκα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικανίς πολίτις, μου έγραψε ότι το μικρό της κοριτσάκι τεσσάρων ετών πού το είχε αφήσει στη Σμύρνη με τους γονείς της, βρέθηκε σ' ένα απ' τα νησιά. Όσο διαρκούσε η σφαγή το παιδάκι αυτό χώθηκε μέσα σ' έναν ανοιχτό τάφο, όπου έμεινε ξαπλωμένο για πολλές ώρες ακίνητο και σιωπηλό σαν ποντίκι, ωσότου άκουσε να περνούνε άνθρωποι πού μιλούσαν Αγγλικά και τότε παρουσιάσθηκε και σώθηκε από φιλικά χέρια.
Διηγούνται φρικτές ιστορίες για την πυρπόληση αρρώστων μέσα σε νοσοκομεία και παιδιών μέσα σε σχολεία.


...Ένα απ' τα πιό αισχρά χαρακτηριστικά της τραγωδίας της Σμύρνης ήταν η απαγωγή των ανδρών ηλικίας 18 έως 45 ετών. Αυτοί ήταν άμαχοι γεωργοί και άλλοι πού δεν είχαν ούτε την παραμικρή ευθύνη για την αποβίβαση του Ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία. Αυτοί ήταν οι προστάτες των οικογενειών και η βίαιη απαγωγή τους άφησε τις χήρες και τα ορφανά στην υποστήριξη των δήθεν «Χριστιανικών Εθνών» και ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν χρειάζεται κανείς παρά μόνο λίγη φαντασία για να έχει μια εικόνα των σκηνών πού μου περιέγραψαν η Δρ Lovejoy και άλλοι, πού μου διηγήθηκαν για παιδιά πού αγκάλιαζαν με τα χέρια τους τις κνήμες των πατέρων τους και ξεφώνιζαν απελπιστικά για έλεος, και για γυναίκες πού σφίγγονταν επάνω στους άνδρες τους σ' ένα τελευταίο αγκάλιασμα απελπισίας· και χρειάζεται λιγώτερη φαντασία για να οραματιστεί κανείς τον τρόπο με τον όποιο τ' ανδρόγυνα εκείνα απεσπώντο ο ένας απ' τον άλλον.Οι τελευταίες αυτές σκηνές επάνω στην προκυμαία της Σμύρνης αποκαλύπτουν ολόκληρο το σατανικό και μεθοδικό έφαρμοσθέν σχέδιο των Τούρκων. Οι στρατιώτες είχαν την άδεια να κορέσουν τα ακόλαστα ένστικτα τους για σφαγή και λεηλασία και βιασμούς με την επίθεση κατά πρώτον κατά των Αρμενίων, τους οποίους έσφαζαν και έκαιαν, βιάζοντας τις γυναίκες και τις κόρες τους. Ενώ για τους Έλληνες πού μισούσαν βαθύτερα, επιφύλασσαν έναν βραδύτερο και πιό επώδυνο θάνατο. Οι λίγοι πού γύρισαν πίσω διηγούνται φρικτά πράγματα. Μερικοί επυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν κατά ομάδες. Όλοι ήταν πεινασμένοι και χιλιάδες πέθαναν από αρρώστιες, κούραση και εγκατάλειψη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑ' ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΦΟΝΕΥΘΕΝΤΩΝ
Πόσοι σφάγηκαν μέσα στη Σμύρνη και στα προάστεια και τα χωριά της; Είναι αδύνατο να κάνει κανείς οιανδήποτε εκτίμηση εντελώς επιτυχή, οι προσπάθειες όμως υπερβολικής ελαττώσεως του σχετικού αριθμού κατ' ανάγκην προδίνει έλλειψη αξιοπιστίας.
Επίσημες στατιστικές αναβιβάζουν τους Αρμένιους κατοίκους της Σμύρνης σε είκοσι πέντε χιλιάδες και είναι βέβαιο ότι το μεγαλύτερο μέρος των ανδρών της Κοινότητας αυτής σκοτώθηκαν, χωρίς να υπολογίσουμε τις γυναίκες και τα κορίτσια, καθώς και πολυάριθμους Έλληνες. Μια έκθεση ανταποκριτού προς την London Daily Chronicle από 18 Σεπτεμβρίου 1922 λέγει: «Ο χαμηλότερος υπολογισμός των ψυχών πού χάθηκαν και πού ανακοίνωσαν οι πρόσφυγες καθορίζει το σύνολο των σε εκατόν είκοσι χιλιάδες».
Το Πρακτορείο Reuter, σε μια ανταπόκριση της ίδιας ημέρας κάμνει την εξής διαπίστωση: «Από καμμιά απ' τις εκθέσεις δεν είναι δυνατό να δώσει κανείς ακριβείς αριθμούς για τα θύματα, κατά πασαν όμως πιθανότητα πρέπει αυτά να υπερβαίνουν τις εκατό χιλιάδες».
Ο κ. Roy Treloar, ανταποκριτής της εφημερίδας, είχε τηλεγραφήσει τα εξής:* «Ο Νουρεδδήν Πασάς άρχισε ένα συστηματικό ανθρωποκυνήγι εναντίον των Αρμενίων, οι όποιοι συγκεντρώθηκαν σε ομάδες ανά εκατό, οδηγήθηκαν στο Διοικητήριο (Konak) και εφονεύθηκαν».
Ο ανταποκριτής των Τάϊμς του Λονδίνου τηλεγραφούσε: «Οι σκοτωμοί γίνονταν συστηματικά. Τούρκοι τακτικοί στρατιώτες και άτακτοι, όπως μας διηγήθηκαν, μάζευαν απ' τους δρόμους ανθρώπους πού φαίνονταν πλούσιοι και αφού τους ξεγύμνωναν, τους εσκότωναν κατά ομάδες. Πολλοί Χριστιανοί, πού είχαν καταφύγει στις εκκλησίες, κάηκαν μέσα σ' αυτές, στις όποιες έβαλαν οι Τούρκοι φωτιά».
Ο κ. Otis Swift, ανταποκριτής του «Βήματος του Σικάγου», επισκέφθηκε τα Ελληνικά νησιά, στα όποια είχαν μεταφερθεί πρόσφυγες με ατμόπλοια πού είχαν πάει για την διάσωση τους και είδε πολλά θύματα της τραγωδίας, πού οι διηγήσεις τους και το είδος των τραυμάτων τους παρείχαν πρόσθετη μαρτυρία για τη θηριωδία των Τούρκων. Ιδού μια μικρή περικοπή απ' την έκθεση του κ. Swift:
«Τα Νοσοκομεία των Ελληνικών νησιών είναι γεμάτα από ανθρώπους πού είχαν ξυλοκοπηθεί απ' τους Τούρκους. Σε ένα Νοσοκομείο της Χίου είδα ένα παιδί πού ζούσε ακόμα, αν και είχε πυροβοληθεί στο πρόσωπο από ένα στρατιώτη, πού είχε σκοτώσει τον πατέρα του και βιάσει τη μητέρα του. Στο ίδιο Νοσοκομείο υπήρχε μια οικογένεια έξη ορφανών Αρμενίων. Ένα νήπιο τεσσάρων ετών της οικογενείας αυτής είχε ξυλοκοπηθεί με τον υποκόπανο τουφεκιού, γιατί δεν είχαν βρεθεί χρήματα ραμμένα μέσα στα ρούχα του».
Είναι αναμφισβήτητο ότι πολλές χιλιάδες απ' τους ανυπεράσπιστους κατοίκους της Σμύρνης και της περιοχής της σκοτώθηκαν απ' τους Τούρκους.
Στον αριθμό εκείνων πού σκοτώθηκαν πραγματικά κατά τις ήμερες της σφαγής πρέπει να προστεθούν οι Έλληνες πού χάθηκαν μετά τον εκτοπισμό τους, οι άνθρωποι πού πέθαναν μέσα στις φλόγες η σκοτώθηκαν από την κατάρρευση τοίχων, εκείνοι πού εξέπνευσαν πάνω στην προκυμαία και όλοι εκείνοι πού υπέκυψαν έκτοτε από στερήσεις η κακώσεις η από θλίψη.

Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2009

Ξεχωριστές φυσιογνωμίες

Παπακωνστάντιος Κωνσταντινίδης: εφημέριος της Αφησιάς. Μετά το διωγμό λειτούργησε σε εκκλησία του Κουβαρά και έπειτα της Κερατέας. φωτό: από το προσωπικό αρχείο του κου. Μαργαρίτη Σάββα