Εμπόριο…οστών

 

Εμπόριο…οστών

 

100 χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από τη μεθοδευμένη γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού και 97 από τη Μικρασιατική καταστροφή, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο χιλιάδων  ανθρώπων  και  τον  εκτοπισμό  από τις πατρογονικές εστίες εκατομμύριων άλλων. Ωστόσο, ένα ακόμα έγκλημα των Τούρκων συνέβη δύο χρόνια αργότερα και για χρόνια παρέμεινε άγνωστο· η εμπορευματοποίηση των οστών όσων σφαγιάστηκαν από τους Νεότουρκους του Κεμάλ.

Σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής,  τα οστά των Ελλήνων- συνολικά 400 τόνοι ανθρώπινων οστών, που αντιστοιχούσαν σε 50.000 ανθρώπους- φορτώθηκαν από τα Μουδανιά στο πλοίο  «Ζαν-Μ» με  προορισμό τις γαλλικές βιομηχανίες της Μασσαλίας και πουλήθηκαν για βιομηχανική  «χρήση»! Οι  ιθύνουσες,  βέβαια,   γαλλικές ελίτ, πολιτικές και οικονομικές, που στήριξαν  με κάθε τρόπο το κεμαλικό εγχείρημα δημιουργίας έθνους-κράτους  καθαρού  από τα  «καρκινώματα» -όπως  αποκαλούσαν  οι  Νεότουρκοι σύντροφοί του τους Έλληνες και τους Αρμένιους- δεν είχαν κανένα απολύτως ηθικό πρόβλημα να αγοράσουν τα οστά των θυμάτων για «βιομηχανική χρήση».

Στις  13 Δεκεμβρίου  1924  το πλοίο  με τη βρετανική σημαία έφτασε στη Θεσσαλονίκη. Όταν οι εργάτες του λιμανιού πληροφορήθηκαν το φορτίο που μετέφερε δεν επέτρεψαν τον απόπλου. Πραγματοποιήθηκαν, μάλιστα,  διαδηλώσεις από τους σοκαρισμένους πρόσφυγες, οι οποίοι ζητούσαν την κατάσχεση του εμπορεύματος. Το «ζήτημα διευθετήθηκε»  μετά από  παρέμβαση  του Άγγλου Πρόξενου, οπότε η   ελληνική κυβέρνηση  επέτρεψε στο πλοίο να αποπλεύσει, προκειμένου να μην έρθει σε κόντρα με τους Άγγλους. Οι συγκεκριμένες πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο «Χρονικόν Μεγάλης Τραγωδίας» του Χρ. Αγγελομάτη ο οποίος γράφει: σε αθηναϊκές εφημερίδες  η είδηση δημοσιεύθηκε ως εξής: «Το προσεγγίσαν  εις  την  Θεσσαλονίκην  αγγλικόν  πλοίον «Ζαν» μετέφερε  τετρακοσίους  τόνους  οστών  Ελλήνων  από  τα  Μουδανιά.  Οι εργάται του λιμένος Θεσσαλονίκης, πληροφορηθέντες το γεγονός, ημπόδισαν το πλοίον να αποπλεύση.  Επενέβη  όμως  ο  Άγγλος πρόξενος και επετράπη ο απόπλους». Ο Αγγελομάτης συμπληρώνει: «Ησαν  τα οστά Ελλήνων ηρώων… Ησαν τα οστά των Ελλήνων στρατιωτών που μετά τας ομαδικάς σφαγάς και εξοντώσεις αργοπέθαιναν εις τα στρατόπεδα αιχμαλώτων, από τα οποία το φοβερώτερον ήτο το στρατόπεδο του Ουσάκ».

 Αξιοσημείωτο  πως  στην  εφημερίδα  «Μακεδονία», που κυκλοφόρησε την 14η Δεκεμβρίου 1924, επιβεβαιώνεται η αγκυροβόληση του πλοίου στη Θεσσαλονίκη, χωρίς βέβαια, να γίνεται αναφορά στο φορτίο των οστών. Στη στήλη «Οικονομική κίνησης» αναφέρεται  ότι  το πλοίο ξεφόρτωσε στη Θεσσαλονίκη 134 βαρέλια αλιπάστων, 100 σάκους κολοκυνθόσπορους, 54 κιβώτια οικιακά σκεύη και ένα κλειδοκύμβαλον.... Πιθανότατα,  για  λόγους τακτικής οι αντιπρόσωποι του πλοίου να αποσιώπησαν το γεγονός, εφ’ όσον εκείνη την περίοδο η Θεσσαλονίκη ήταν γεμάτη από τους επιζώντες της Γενοκτονίας  και  είναι πολύ πιθανόν αρκετοί να είχαν χάσει προσφιλή πρόσωπα. Είναι πολύ  πιθανόν, επίσης, οι ελληνικές αρχές να το γνώριζαν και να επέλεξαν να σιωπήσουν, για να μη δυσαρεστήσουν τους Βρετανούς ιδιοκτήτες του πλοίου και τους Γάλλους αγοραστές.

Τον ίδιο μήνα η εφημερίδα «New York Times» δημοσίευσε την είδηση με τίτλο «Μια απίθανη  ιστορία  από  ένα  φορτίο  με ανθρώπινα οστά». Όπως έγραφε: «Η Μασσαλία είναι  σε αναταραχή από μια ασύλληπτη ιστορία (που οφείλεται) στην άφιξη στο λιμάνι ενός πλοίου που φέρει βρετανική σημαία και ονομάζεται «Ζαν» και μεταφέρει ένα μυστήριο φορτίο 400 τόνων ανθρώπινων οστών, για να χρησιμοποιηθούν στις εκεί βιοτεχνίες. Λέγεται  ότι  τα  οστά  φορτώθηκαν  στα  Μουδανιά,  στη θάλασσα του Μαρμαρά  και  είναι  τα απομεινάρια  θυμάτων από τις σφαγές στη Μικρά Ασία. Εν όψει της  φήμης που κυκλοφορεί αναμένεται να διαταχθεί έρευνα». Η γαλλική εφημερίδα «Midi» δημοσίευσε  την  είδηση  με  τον  τίτλο  «Πένθιμο φορτίο» και έγραφε: «Συζητιέται πολύ στη Μασσαλία η προσεχής άφιξη του πλοίου μεταφοράς εμπορευμάτων «Ζαν», το οποίο  μεταφέρει  για τις βιομηχανίες της Μασσαλίας 400 τόνους ανθρώπινα λείψανα. Αυτά προέρχονται από τα στρατόπεδα της αρμενικής σφαγής στην Τουρκία και τη Μικρά Ασία κυρίως».

Ανάλογη αναφορά γίνεται και από το Μικρασιάτη συγγραφέα  Ηλία Βενέζη, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε και παρέμεινε για 14 μήνες στα τάγματα εργασίας, στο βιβλίο του «Το νούμερο 31328. Πιο συγκεκριμένα, στο εν λόγω βιβλίο  αναφέρεται  σε  έναν  αιχμάλωτο, ο οποίος  ήταν  παρών στη περισυλλογή των οστών: «Ένα πρωί μας παίρνουν καμιά εξηνταριά  σκλάβους  για μικρή αγγαρεία. Είναι λίγο όξω απ’ τη Μαγνησία. Δίπλα στις ράγες του σιδηρόδρομου τελειώνει μια μεγάλη χαράδρα, ανάμεσα στο Σίπυλο. Τη λέν «Κηρτίκ-ντερέ». Μες  σ’ αυτήν  τη  χαράδρα λογάριαζαν πως θα σκοτώθηκαν ίσαμε σαράντα  χιλιάδες  χριστιανοί  απ’ τη  Σμύρνη  και  τη  Μαγνησία, αρσενικοί  και  θηλυκοί…. Τι  θα γίνουν τόσα κόκαλα; Αναρωτιέται  μια  στιγμή  ένας.  Ο  Μίλτος  τον  κοιτάζει  ήρεμα. – Δεν  ξέρεις  τι  γίνεται  με τα κόκαλα; – Οχι. – Κοπριά, σύντροφε. – Τι έκανε, λέει; – Κοπριά, σύντροφε. Θα  δεις  μια  μέρα που θα μοσκοπουληθούν. Θα δης… Ήταν ταξιδεμένος  ο  Μίλτος.  Ήξερε».

 

Το εμπόριο των οστών από τους Τούρκους έγινε γνωστό από τον Βλάση Αγτζίδη, διδάκτορα Σύγχρονης Ιστορίας, ο οποίος εντόπισε τα δημοσιεύματα στις εφημερίδες «Νew York Times» και «Midi» και δημοσίευσε σχετικό άρθρο στο blog  του kars 1918  και στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.

 

Πηγές:

kars1918.wordpress.com

mixanitouxronou.gr

Η  φωτογραφία απεικονίζει τα κρανία των δολοφονημένων και δημοσιεύθηκε το 1921 στο βιβλίο του Κωνσταντίνου Φαλτάιτς.